Bewegend leren

Waarom?

Kinderen brengen steeds meer tijd zittend door. Gemiddeld zitten kinderen in de basisschoolleeftijd ruim 7 uur per dag. Voor hen is zitten op school met gemiddeld ruim 3 uur per dag de belangrijkste zitactiviteit. Dat betekent dat er winst te behalen is op het gebied van meer bewegen tijdens de schooluren.

Langdurig stilzitten leidt niet alleen tot minder concentratie, maar kan ook negatieve effecten hebben op de algemene gezondheid, motivatie en leerprestaties.

Uit onderzoek blijkt dat beweging bijdraagt aan betere concentratie, meer plezier in leren en een positieve invloed heeft op de fysieke én mentale gezondheid. In een tijd waarin kinderen veel stilzitten, biedt bewegend leren een kans om de lesdag dynamischer, gezonder en effectiever te maken.

Kinderen leren niet alleen met hun hoofd, maar met hun hele lijf. Het helpt leerlingen om leerstof beter te onthouden, actief te verwerken en sociale vaardigheden te ontwikkelen.

Bewegend leren, hoe doe je dat?

Bewegend leren kan op verschillende manieren worden toegepast. Binnen het primair onderwijs zijn twee invalshoeken belangrijk:

1. Bewegen tijdens het leren

Dit betekent dat kinderen beweging gebruiken om lesstof te verwerken. Bewegen is dus niet het doel, maar een middel om rekenen, taal of spelling leuker en effectiever te oefenen. Deze beweegvormen zijn altijd gekoppeld aan een leerdoel.

Concreet voorbeeld:

Bij rekenen hangen er in de klas kaartjes met sommen. Leerlingen lopen of rennen naar een kaartje, lossen de som op en brengen het antwoord terug. Zo oefenen ze tafels of plus- en minsommen al bewegend.
Bij taal kan de leerkracht een dictee doen waarbij leerlingen heen en weer lopen: de ene leerling leest een zin aan de muur, onthoudt die, en rent terug om deze samen met een maatje op te schrijven (bewegend dictee).

Onderzoek laat zien dat kinderen beter presteren op rekenen en taal als ze bewegen tijdens het leren. Door de combinatie van motorische activiteit en cognitieve verwerking onthouden ze de stof beter en zijn ze gemotiveerder (Mullender-Wijnsma et al., 2016).

2. Bewegen om te leren

Bij bewegen óm te leren versterkt of ondersteunt de beweging het leren. Bijvoorbeeld het stuiteren van een bal bij het automatiseren van de tafels, het zoeken van kleine beestjes in een les natuur of het neerleggen van een getal of breuk of percentage op een lijn van 1 tot 100. Door korte energizers of fysieke activiteiten worden hersenfuncties geactiveerd die het leren ondersteunen: geheugen, concentratie, samenwerking en creatief denken.

Voorbeelden:

Energizers van 3-5 minuten die zorgen voor een betere bloeddoorstroming in het brein.
Coöperatieve spelvormen die sociale interactie stimuleren.

Beweegtussendoortjes

Een andere eenvoudige manier om meer beweging in de schooldag te brengen is het inzetten van beweegtussendoortjes. Dit zijn korte, laagdrempelige beweegactiviteiten die de zitmomenten doorbreken en de leerlingen nieuwe energie geven. Deze beweegvormen zijn dus niet gekoppeld aan een te behalen leerdoel.

Na een beweegtussendoortje hebben kinderen meer aandacht, betere concentratie en meer motivatie om weer met de lesstof aan de slag te gaan. Het zijn momenten van een paar minuten die weinig voorbereiding vragen, maar een groot verschil maken in de sfeer en het leerklimaat.

Energizers: korte spelvormen zoals “Simon zegt”, coördinatiespelletjes of rek- en strekoefeningen.
Beweegactiviteiten van vijf minuten: een dansje op muziek, een rondje springen of een balanceeropdracht.
Vrij bewegen of buitenspelen: heel even naar buiten om te rennen of bewegen in de frisse lucht.

Onderzoek laat zien dat zelfs beweging van 2 tot 5 minuten al leidt tot betere concentratie en taakgericht gedrag bij leerlingen (Watson et al., 2017).